COVID-19: Moet ons sociale gedrag blijvend veranderen?

Er gebeurt genoeg, buiten Covid. Daar wil ik het even over hebben, ook al komt Covid ook hier weer hardnekkig om de hoek kijken.

Ons sociale gedrag, of het nu handen wassen, kussen, omhelzen, bij elkaar komen of reizen is, zal vanwege Covid gaan veranderen of moeten veranderen. In de Volkskrant las ik een heel mooi woord: sociaal condoom. Het kwam van Rudi Westendorp, geriater en OMT adviseur van Denemarken. Net als na Aids de onveilige seks langzaam verdween (nou ja, in ieder geval taboe werd) zal ons sociale gedrag beperkt worden, alsof we in een condoom leven. De interactieve sap-uitwisseling in een ander, strakker jasje.

Misschien moet ons sociale gedrag wel veranderen. Waarom? Je kunt daar meerdere argumenten voor aandragen:

1. Vanwege Covid 19 of  Covid 21.
2. Vanwege het klimaat en andere factoren zoals: overbevolking, migratie, oorlog en honger.

Alles grijpt in elkaar en heeft effect op ons levensgeluk en inkomen.

Het zijn zaken die ons verdelen maar ook binden. Want is het niet zo dat wat ons nu het meeste bindt de zorgen om het klimaat en de angst voor Covid zijn?  Die overigens ook weer met elkaar samenhangen.

Grote thema’s die door ons brein lastig te bevatten zijn. Op kleinere schaal kunnen we wel meer overzien en het zou wel eens het volgende kunnen betekenen:

1. Zeker nog 2 jaar druk met Covid 19 zijn en daarna…
2. Geen drie zoenen en geen handen schudden meer.
3. De kroeg verdwijnt.
4. Er komen party’s waarin iedereen los gaat.
5. We reizen veel minder.
6. We blijven veel thuis werken.
7. Onze consumptie moet verminderen.

En is dat erg? Al eerder gaf ik aan dat de omzet van de horeca in 2010 wel 50% kleiner was dan in 2019. En ik durf te zeggen dat dit geen effect heeft gehad op ons geluk en waarschijnlijk een positief effect op onze gezondheid. Ik gun iedereen zijn kroeg, maar is het niet zo dat we geluk en gezondheid zijn gaan verwarren met consumptie en consumptie?

Kunnen we überhaupt minder of anders gaan consumeren?  De illusie is dat de economie moet groeien en de welvaart moet stijgen en in feite betekent dat altijd dat we meer en meer moeten consumeren. Het enige recht van de burger is dat hij of zij mag consumeren; de enige plicht is dat hij of zij moet consumeren. Ik ga niet voorbij aan de zegeningen van het kapitalisme, maar net als u weet ik dat de kosten wel eens veel groter kunnen zijn dan de ”groei” die het ons lijkt op te leveren. Denk bijvoorbeeld aan milieauschade.

Is klimaat de nieuwe religie? De natuur als godsdienst is ons niet onbekend. En waarom niet? Als we een sociale condoom om moeten doen, klinkt dat meteen benauwend en naar. Maar als het betekent dat we minder moeten consumeren of op zijn minst meer moeten nadenken over wat we consumeren, dan is dat zo slecht nog niet.

De eerste associatie rond het woord condoom is inderdaad: benauwd , krap en je voelt weinig meer. Ik wil het woord sociaal condoom dan ook vervangen door: sociale anticonceptie. Klinkt een stuk prettiger en zegt wat het doet: in de sociale interactie voorkom je zo ongewenste bijproducten. En, als we consumeren óók een sociale interactie noemen, dan betekent het nieuwe consumeren “met sociale anticonceptie”: consumeren zonder schade aan milieu en zonder schade aan andere mensen. Dan is een condoom alleen noodzakelijk in noodgevallen, zoals een lockdown bij een Covid 23 uitbraak.

Geschreven door Pieter de Jongh