De rol van leidinggevenden voor mentale gezondheid op de werkvloer
In goede tijden en in slechte tijden, hebben leidinggevenden een grotere impact op onze mentale gezondheid dan artsen en therapeuten – en zelfs een even grote impact als partners en echtgenoten. The Workforce Institute van UKG ondervroeg 3.400 mensen in 10 landen om de cruciale rol te belichten die onze banen, leiderschap en vooral onze leidinggevenden spelen in het ondersteunen van de mentale gezondheid op het werk en daarbuiten.
De impact van leiderschap
Op werkplekken wereldwijd hebben leiders en managers mogelijk meer invloed op de mentale gezondheid van hun mensen dan ze ooit hadden kunnen denken:
- 60% van de medewerkers wereldwijd zegt dat hun baan de grootste factor is die hun mentale gezondheid beïnvloedt.
- Leidinggevenden hebben evenveel impact op de mentale gezondheid van mensen als hun partner (beiden 69%) – en zelfs meer impact dan hun arts (51%) of therapeut (41%).
- 81% van de werknemers wereldwijd zou goede mentale gezondheid prioriteit geven boven een goed betaalde baan, en 64% geeft toe een salarisverlaging te accepteren voor een baan die hun mentale welzijn beter ondersteunt.
Leidinggevenden maken niet altijd gebruik van hun impact
Desondanks maken veel leidinggevenden onvoldoende gebruik van hun belangrijke invloed. Zach Mercurio schreef hier een analyse over. Enkele redenen die hij benoemd zijn:
- Hoewel ze het belang ervan inzien, missen veel leidinggevenden en managers de benodigde vaardigheden om medewerkers op de juiste manier te waarderen, respecteren en ondersteunen. Traditioneel ligt de focus op zogenaamde ‘harde vaardigheden’ gericht op productiviteit en prestaties.
- Het tweede punt heeft te maken met aandacht en tijd. Managers zijn druk. Activiteiten die direct gekoppeld zijn aan KPI’s zoals productiviteit, prestatie of administratie vragen vaak automatisch om aandacht waardoor de mens een sluitstuk wordt.
- Wat niet gemeten wordt, krijgt minder prioriteit. Werkbeleving en werkgeluk worden vaak niet of nauwelijks gemonitord.
- Leiders onderschatten hun eigen impact. Kleine, positieve acties als waardering geven hebben vaak een grote invloed. Maar doordat zij zelf vaak ook te weinig waardering ontvangen, vinden ze het lastig dit aan medewerkers te geven.
- Het vergt moed om af te wijken van de gebaande paden en de mens centraler te stellen dan het systeem. Dat vraagt om lef, durf en dapperheid en niet iedereen kan of wil dat opbrengen.
Leiderschapsstijlen
De leiderschapsstijl van de leidinggevende is cruciaal voor de mentale gezondheid van hun medewerkers. Recent onderzoek toont aan dat bepaalde stijlen zeer ongezond zijn, terwijl anderen juist ondersteunend werken. Hieronder lichten we een aantal van deze leiderschapsstijlen uit:
Transactioneel leiderschap.
Daarbij worden medewerkers door de leidinggevende beloond of gestraft naar aanleiding van hun prestaties. Dit is de meest voorkomende stijl.
Laissez faire
Een andere leiderschapsstijl die veel voorkomt, is de Laissez Faire leiderschapsstijl. Daarbij bemoeit de leider zich minimaal met zijn medewerkers. Dit is een veel voorkomende leiderschapsstijl.
Transformationeel leiderschap
Hierbij inspireert de leider zijn of haar medewerkers, stimuleert innovatie en creativiteit en houdt rekening met de individuele verschillen tussen medewerkers. Deze stijl vraagt veel vaardigheden en de juiste mindset (en is helaas niet veel voorkomend ).
De relatie-taakgerichte leiderschapsstijl
Bij deze leiderschapsstijl is er zowel aandacht is voor de taak als de relatie.
De destructieve leiderschapsstijl
Leiders laten bij deze stijl agressief en vijandig gedrag zien naar hun medewerkers. De inschatting is dat 10-15% van de leiders deze leiderschapsstijl laten zien.
In dit onderzoek wordt geconcludeerd dat er twee leiderschapsstijlen bovenuit steken, zowel op een negatieve als positieve wijze. De destructieve leiderschapsstijl heeft een grote negatieve impact op het mentale welzijn van medewerkers. Ook de Laissez Faire leiderschapsstijl, een relatief veel voorkomende leiderschapsstijl, heeft een duidelijke negatieve link met het mentale welzijn van medewerkers.
Het transformationeel leiderschap kan daarentegen een grote positieve impact hebben op het mentale welzijn van medewerkers. De tip uit het artikel is als volgt: voorkom enerzijds destructief leiderschap en laissez faire leiderschap, maar zorg er ook voor dat middelmatige leiders goed worden getraind op het gebied van transformatief leiderschap. Dan snijdt het mes aan twee kanten.
Ontwikkelen van Emotionele Intelligentie
Bedrijven moeten zich ook richten op het ontwikkelen van de emotionele intelligentie van hun leiders op alle niveaus van de organisatie. Competenties zoals stressmanagement en empathie – meer dan technische vaardigheden – zullen ervoor zorgen dat de beste leiders naar voren komen en hun teams beter kunnen ondersteunen.
Tips voor Leidinggevenden
- Toon empathie
Als je je hier comfortabel bij voelt, wees dan open over je eigen gevoelens, persoonlijke worstelingen of ervaringen met mentale gezondheid. Door zelf kwetsbaarheid te tonen, creëer je een veilige ruimte voor medewerkers om hun hele zelf mee te nemen naar het werk. - Faciliteer en moedig vrije tijd aan
Meer dan een kwart van de medewerkers (28%) neemt slechts één tot vier dagen vrij tegelijk, en 85% van de medewerkers maakt niet al hun vrije dagen op. Het probleem is dat 89% van de managers en 88% van de directieleden dat ook niet doet. Het management moet altijd het goede voorbeeld geven voor hun mensen door betekenisvolle vrije tijd op te nemen, zodat iedereen weet dat het de beste praktijk is om uitgerust, verfrist en gefocust terug te komen. - Behandel medewerkers als mensen
Elke organisatie moet ondersteuning en zorg bieden voor medewerkers, en managers moeten dat zeker ook doen. Met zingeving en vertrouwen kijkt 88% van de medewerkers uit naar hun werk en zullen ze eerder bijdragen aan het succes van hun bedrijf.
Conclusie
Leidinggevenden spelen een cruciale rol spelen in het bevorderen van mentaal welzijn op de werkvloer. Hun impact is minstens even groot als die van een partner, arts of therapeut. Tegelijkertijd maken veel managers onvoldoende gebruik van die invloed, vaak door gebrek aan de juiste vaardigheden, werkdruk of een te sterke focus op meetbare prestatie-indicatoren.
De leiderschapsstijl die wordt gehanteerd, is van groot belang. Destructief leiderschap en een laissez-faire aanpak hebben duidelijk een negatieve weerslag op de mentale gezondheid van medewerkers. Een transformationele leiderschapsstijl daarentegen, met inspiratie, ruimte voor creativiteit en empathie, kan juist zeer ondersteunend werken.
Bedrijven doen er dan ook verstandig aan managers op alle niveaus te trainen in emotionele intelligentie, empathie en het ontwikkelen van een ondersteunende leiderschapsstijl. Gecombineerd met het actief faciliteren van voldoende vrije tijd en het behandelen van medewerkers als volwaardige mensen, kan dit een krachtige impuls geven aan het welzijn en de betrokkenheid van medewerkers.
Uiteindelijk zal een gezonde, gemotiveerde en betrokken medewerkerpopulatie leiden tot meer innovatie, productiviteit en succes voor de gehele onderneming. Investeren in goed leiderschap dat mentaal welzijn centraal stelt, is dan ook een must voor elke organisatie die duurzaam wil groeien en bloeien.